İşe iade davası, iş sözleşmesi feshedilen işçinin işe geri dönmesini sağlayan bir davadır. Bu dava, 4857 sayılı İş Kanunu’nda (“Kanun”) düzenlenmiştir. Ayrıca Kanunda bu davanın açılabilmesi için gereken şartlar ve işçilerin hakları da belirtilmiştir.
İşe İade Davasının Koşulları
İşveren Vekili Olmamak
Kanunun 18. maddesinde bazı kişilerin işe iade davası açamayacağı belirtilmiştir. Buna göre; işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları bu davayı açamazlar. Ayrıca işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işe alma/çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri de bu davayı açamaz.
İşyerinde En Az 30 İşçi Çalışıyor Olmalı
İşveren, işyerinde en az 30 işçi çalıştırmalıdır. Dolayısıyla işyerinde 30 kişiden az işçi çalışıyorsa işçi, bu davayı açamaz.
İşverenin aynı iş kolunda birden fazla işyeri varsa; bu işyerlerindeki işçi sayıları da işyerinde çalışan işçi sayısının hesabında dikkate alınır.
İşe İade Davasında Kıdem Şartı
İş Kanunu, işe iade davası açılabilmesi için kıdem şartı aramaktadır. Buna göre; bu davayı açmak isteyen işçi, işyerinde en az 6 ay çalışmış olmalıdır. Deneme süreleri de bu 6 altı aylık sürenin hesaplanmasında dikkate alınır.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi
İşe iade davası açılabilmesi için işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesi, belirsiz süreli iş sözleşmesi olmalıdır. Belirsiz süreli iş sözleşmesi, iş ilişkisinin belirli bir süreye bağlı olarak yapılmadığı sözleşmelerdir.
Bir işçi belirli süreli iş sözleşmesi ile işyerinde çalışmaya başlamışsa; ancak sürenin sona ermesiyle birlikte işten çıkarılmamış ve işyerinde çalışmaya devam ediyorsa iş ilişkisi belirsiz süreli iş sözleşmesine dayalı olarak devam eder. Dolayısıyla iş sözleşmesi, belirsiz süreli olduğundan işçi, işe iade davası açabilecektir.
Kanuna göre belirli süreli iş sözleşmesi esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste yapılamaz. Esaslı bir neden olmadan üst üste yapılan belirli süreli iş sözleşmesi, belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak hüküm doğurur. Dolayısıyla bu durumda işçi, işe iade davası açabilecektir.
İş Sözleşmesinin Feshedilmesi
Kanunun 20. maddesine göre; işe iade davası açılabilmesinin diğer bir şartı da iş sözleşmesinin feshine ilişkindir. Buna göre; iş sözleşmesi işveren tarafından sebep gösterilmeden veya geçersiz bir sebep gösterilerek feshedilmelidir. İş sözleşmesi işçi tarafından feshedilmişse; işçi, işe davası açamaz.
Feshin Geçersiz Bir Sebebe Dayanması
Kanunun 18. maddesinde geçersiz fesih halleri sayılmıştır. Buna göre aşağıdaki sebepler geçerli bir fesih nedeni oluşturmaz.
- Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.
- İşyeri sendika temsilciliği yapmak.
- Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.
- Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.
- 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.
- Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.
İş Kanunu’na göre feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Ancak işçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.
Fesih Sebebinin Belirtilmemesi
İşveren, fesih sebebini belirtmeksizin işçiyi işten çıkarırsa; işçi işe davası açabilecektir. Bu nedenle işveren tarafından, işten çıkarılmanız durumunda size imzalatılan veya tebliğ edilen evraklar önemlidir. Bir işçinin bu evrakları imzalamadan önce hukuki danışmanlık hizmeti almasının faydalı olacağı görüşündeyiz.
Sözleşme, İşveren Tarafından Feshedilmelidir
İşçi, iş sözleşmesini feshetmişse, işe iadesi davası açamaz. Ancak iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilmişse, işçi bu davayı açabilecektir.
Arabuluculuk Şartı
Yukarıda bahsedilen koşulların oluşması ile birlikte işçi, iş sözleşmesinin feshedildiğinin kendisine tebliğinden itibaren 1 ay içinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurmak zorundadır.
Arabulucuya başvurulmadan doğrudan dava açılması halinde işe iade davası, usulden reddedilecektir. Kesinleşen ret kararının da işçiye tebliğinden itibaren işçi, iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir. Ancak belirtilmelidir ki, bu durum feshin işçiye bildiriminden itibaren 1 ay içerisinde arabulucuya başvurulmadan açılmış işe iade davaları için geçerlidir. İşçi, arabulucuya başvurmaksızın 1 ayı geçirdikten sonra doğrudan işe iade davası açarsa, hak düşürücü süreleri geçirmiş olur ve davası reddedilir.
İşe İade Davası Açma Süresi
İşçi ile işveren arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşamazlarsa, Arabulucu son tutanağı düzenler. Son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, 2 hafta içinde iş mahkemesinde işe iade davası açılmalıdır. Bu süreler hak düşürücü sürelerdir. Dolayısıyla bu sürelere uyulup uyulmadığını hakim kendiliğinden inceler. Bu sürelere uyulmadan dava açılması halinde; işe iade davası reddedilecektir.
İşçi, İşe İade Davasını Kazanırsa
İşverene Başvurulması
Davanın kazanılması halinde de işçi tarafından dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Davasını kazanan işçi, kesinleşen mahkeme kararın kendisine tebliğinden itibaren 10 iş günü içerisinde, işe başlamak için işverene başvuruda bulunmalıdır.
İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.
İşveren, işçiyi 1 Ay İçerisinde İşe Başlatmalıdır
İşçinin, işverene işe başlamak için başvuruda bulunmasından itibaren 1 ay içerisinde işe başlatılması gerekmektedir.
İşveren bu 1 aylık süre içerisinde işçiyi işe başlatmazsa, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. Mahkeme tazminat tutarını, feshin geçersizliğine dair verdiği kararda belirtir. Ayrıca işveren, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödemekle yükümlüdür.
Açtığınız davaları veya hakkınızda açılmış dava olup olmadığını bu linkten öğrenebilirsiniz.